Krajowa Rada Forów Skarbników JST działająca przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego zwróciła się z wnioskiem do Pani dr. Agnieszki Dziemianowicz-Bąk Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie działań mających na celu wzmocnienie statusu Skarbnika w samorządzie terytorialnym.

W wystąpieniu KRFS zaznaczyła kilka kwestii, które wymagają pilnego uregulowania w przepisach samorządowych i kodeksie pracy aby zapobiec odchodzeniu z samorządu osób zajmujących stanowiska Skarbników i wzmocnić status zatrudnienia Skarbników w JST.

Rozważeniu podano kwestie dotyczące ochrony przedemerytalnej stosunku pracy, wzmocnienia stabilności zatrudnienia poprzez zwiększenie głosów rady gminy (powiatu, województwa) niezbędnych do odwołania Skarbnika, oraz ustabilizowanie wynagrodzenia Skarbnika poprzez określenie stałej wysokości dodatku specjalnego w ustawach samorządowych.

Od wielu lat Krajowa Rada wskazuje na to, że stanowisko Skarbnika należy do jednego z najbardziej odpowiedzialnych stanowisk w samorządzie. To Skarbnikowi powierza się obowiązki w zakresie gospodarki finansowej. W praktyce oznacza to, że Skarbnik posiada najszerszą wiedzę na temat sytuacji finansowej JST, a w konsekwencji ma również duży wpływ na kształt i rozwiązania przyjęte w budżecie jednostki. Skarbnik z reguły koordynuje realizację zadań poszczególnych komórek i jednostek organizacyjnych podczas planowania budżetowego. Do jego obowiązków należy również stałe kontrolowanie stopnia realizacji budżetu, a co za tym idzie – wykrywanie zagrożeń w postaci przekroczenia planowanych wydatków lub niewykonania budżetu. Zadania Skarbnika nie ograniczają się wyłącznie do ogólnego czuwania nad realizacją rocznych założeń finansowych, lecz są bardziej szczegółowe. W części samorządów w szczególności tych mniejszych, Skarbnicy realizują obowiązki głównych księgowych samodzielnie prowadząc ewidencję i sporządzając sprawozdania budżetowe i finansowe. Szczegółowe wymagania wobec Skarbnika zawarte są wprost w art. 54 ustawy o finansach publicznych, co świadczy o ważnej roli, jaką przypisano Skarbnikom.

Zakres kompetencji, a co za tym idzie – również odpowiedzialności Skarbnika, jest niezwykle szeroki, a sam Skarbnik to osoba ważna z punktu widzenia ciągłości funkcjonowania JST, zatem częste zmiany na tym stanowisku nie są korzystne dla samorządu. O tym jak ważne jest to stanowisko, określają przepisy ustaw samorządowych nie wskazując przeprowadzenia obowiązkowego konkursu na stanowisko Skarbnika a jedynie zatwierdzenie przez radę gminy (powiatu, województwa) osoby wskazanej przez Wójta, Burmistrza, Prezydenta, Starostę, Marszałka. Nawiązanie stosunku pracy jest w tym zakresie specyficzne i wyjątkowe bo tego wymagają obowiązki i odpowiedzialność na tym stanowisku. Jak można sobie wyobrazić działanie urzędu i gminy bez Sekretarza – tak bez osoby pełniącej funkcję Skarbnika niestety już nie. Każdy wydatek i wszystkie czynności powodujące powstanie zobowiązań finansowych wymagają kontrasygnaty Skarbnika.

Mając powyższe na względzie Rada w wystąpieniu postuluje o :

a) zwiększenie stabilności w zakresie sprawowania funkcji Skarbnika poprzez zmianę w ustawach samorządowych (odpowiednio: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa) poprzez wprowadzenie przepisu, że dla odwołania Skarbnika (odpowiednio: gminy, powiatu lub województwa) potrzeba jest 3/5 ustawowego składu rady.

Zostało to również zauważone przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych, która w swoim sprawozdaniu z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2021 roku wnioskowała o zmianę przepisów regulujących pozycję prawną Skarbnika w jednostkach samorządu terytorialnego, przez wprowadzenie przy odwołaniu Skarbnika wymogu większości 3/5 głosów ustawowego składu rady.

Dokonanie zmiany niewątpliwie będzie oznaczało stabilność zatrudnienia i dbanie o finanse publiczne niezależnie od opcji politycznej w JST. Bardzo ważne aby dla ciągłości realizowanych zadań zapewnić z jednej strony swobodę podejmowania decyzji przez pracodawcę samorządowego ale z drugiej strony zapewnić stabilizację finansową JST – szczególnie, że wybory samorządowe odbywają się w różnych porach kalendarza budżetowego, co jest w ostatnich kadencjach niezwykłym wyzwaniem dla Skarbników.

b) o zmianę przepisów ustawy kodeks pracy poprzez rozszerzenie zakresu ochrony przedemerytalnej Skarbnika i zrównania w tym zakresie z osobami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę w JST - 4 lata.

c) w zakresie wynagradzania postuluje się wprowadzenie uregulowań w zakresie wynagrodzenia Skarbnika JST poprzez włączenie dodatku specjalnego jako stałego składnika wynagrodzenia Skarbnika, wynikającego z odpowiednich przepisów, wzorem np. wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta).

Krajowa Rada Forów Skarbników w wystąpieniu wskazała na pilną potrzebę uregulowania powyższych kwestii.

Zaproponowane zmiany pozwolą pełnić funkcję Skarbnika z większą pewnością podejmowania trudnych decyzji i zmniejszyć obawy utraty stanowiska bez uzasadnienia. Przełoży się to na jeszcze sprawniejsze i bezpieczne zarządzanie gospodarką finansową zapewniając ciągłość funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.

Krajowa Rada Forów Skarbników JST działająca przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego to blisko 1000 Skarbników. To wyjątkowo reprezentatywna grupa, by głos tego środowiska miał znaczenie w ramach planowanych zmian ustawodawczych dotyczących podstawowych przepisów mających wpływ na status Skarbników w jednostkach samorządu terytorialnego.

Pełna treść stanowiska dostępna jest do pobrania tutaj.

Pismo z postulatami zostało przekazane również do wiadomości:

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

Ministerstwa Finansów

Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych