Kontrola i nadzór w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego. Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów oraz Forum Kierowników Spółek Komunalnych

Prawidłowe wykonywanie nadzoru nad spółką pomoże samorządom uniknąć licznych problemów i finansowych komplikacji dla samorządu, w tym w zakresie. Jednocześnie brak prawidłowego nadzoru nad spółką może spowodować odpowiedzialność osób zarządzających gminą, powiatem lub województwem z tytułu niegospodarności. Prowadzone w ostatnich latach kontrole m.in. ze strony NIK w zakresie prawidłowości wykonywania nadzoru przez m.in. gminy, powiaty i województwa, wykazują, iż samorządy wciąż mają wiele do poprawienia w tym zakresie, również w kwestii związanej z kształtowaniem wynagrodzeń.

1. Wprowadzenie - kontrola i nadzór, co to oznacza?
2. Spółki z udziałem samorządów terytorialnych:
• rodzaje spółek z udziałem gminy, powiatu lub województwa;
• dopuszczalny przedmiot działalności spółki komunalnej – co spółka komunalna może robić, a czego jej nie wolno;
• procedury tworzenia spółki od podstaw (także przekształcenie zakładu budżetowego na podstawie ustawy o gospodarce komunalnej), rola i kompetencje poszczególnych organów samorządowych.
3. Organizacja i wykonywanie kontroli i nadzoru nad działalnością spółki komunalnej:
• Kontrola i nadzór nad działalnością spółki ze strony gminy – założenia, cele, rodzaje, możliwe sposoby sprawowania nadzoru w ramach urzędu, nadzór rozproszony, nadzór scentralizowany;
• Zarzuty NIK wobec samorządów z zakresu wadliwości wykonywania nadzoru właścicielskiego przez samorządy (m.in. kontrole z 2021 r., 2022 r.);
• Uprawnienia kontrolne i nadzorcze organów gminy - podział uprawnień pomiędzy organ wykonawczy i organ stanowiący, dopuszczalność wykonywania kontroli w spółce przez komisję rewizyjna rady gminy (powiatu);
• Uprawnienia radnych określone ustawami samorządowymi do prowadzenia kontroli w spółce samorządowej oraz żądania od spółki informacji. Podstawy do odmowy udzielenia informacji i możliwe środki odwoławcze;
• Wykonywanie uprawień kontrolnych przez wspólnika tj. zgromadzenia wspólników (walne zgromadzenie), tzw. uprawnienia osobiste wspólników;
• Rady nadzorcze – uprawienia do zasiadania oraz ograniczenie w pełnieniu funkcji członków w RN, uprawnienia rad nadzorczych, zasady wykonywania kontroli przez członków rady nadzorczej;
• Zarząd - uprawienia do zasiadania oraz ograniczenie w pełnieniu funkcji członków w Zarządu, zasady działania Zarządu.
4. Kształtowanie wynagrodzeń w spółkach komunalnych jako instrument kontrolno-nadzorczy:
• Regulacje określające sposób ustalania wynagrodzeń organów spółki oraz przykłady nieprawidłowości w działalności gmin w tym zakresie według kontroli NIK;
• wynagrodzenie zarządu - podstawowe i dodatkowe, organy powołane do ustalenia wynagrodzenia, dopuszczalne wysokości;
• wynagrodzenie rady nadzorczej – możliwość różnicowania wysokości wynagrodzeń członków RN;
• Wynagrodzenie dodatkowe dla zarządu - cele zarządcze.

Członkowie Forum Przewodniczących Rad Gmin i Powiatów, przewodniczący rad, sekretarze, radni, przewodniczący i członkowie komisji działających zgodnie z regulaminem pracy rady gminy (powiatu), osoby zajmujące się obsługą biur rad, osoby współpracujące z organem uchwałodawczym.

Radca prawny. Zajmuje się obsługą prawną samorządów i spółek sektora komunalnego, w tym branży wod-kan. Autor artykułów w Gazecie Samorządu i Administracji, Wodociągi i Kanalizacja, współautor książki wydawnictwa C.H. BECK "Funkcjonowanie spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego". Prowadzi wykłady z zakresu szeroko rozumianego funkcjonowania samorządów i ich jednostek w otoczeniu prawnym.