Odpowiedzialność spadkobierców za zaległości podatkowe. Jakie działania powinien podjąć organ podatkowy, gdy podatnik umiera? Jak odzyskać niezapłacone przez zmarłego podatnika należności publicznoprawne?

Z chwilą powzięcia przez pracowników urzędów gmin/miast informacji o zgonie właściciela nieruchomości, pojawiają się często duże problemy i trudności związane z poborem podatków. W interesie gminy leży odzyskanie niezapłaconych podatków i innych należności publicznoprawnych. Procedura dotarcia do informacji o przeprowadzeniu postępowania spadkowego jest skomplikowana, wymaga czasu, dużego nakładu pracy, a przede wszystkim rzetelnej wiedzy. Proponowane szkolenie ma na celu dostarczyć istotnych informacji, jakie wymagane są od pracowników gmin (miast, związków międzygminnych), którym powierzono realizację zadań dotyczących ustalania, poboru i windykacji nieuregulowanych należności z tytułu podatków i innych publicznoprawnych.

• Zdobycie praktycznej wiedzy na temat tego, jak ustalić spadkobierców zmarłego właściciela nieruchomości, a następnie prawidłowo wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości w opłacie podatku. 
• Omówienie procedury postępowania egzekucyjnego po śmierci właściciela nieruchomości, jeżeli takowe postępowanie zostało wszczęte. 
• Uzyskanie odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

- Jak postąpić, gdy podatnik/zobowiązany umiera przed lub w trakcie postępowania wymiarowego, przed doręczeniem decyzji, po doręczeniu decyzji, ale przed upływem 14 dni do złożenia odwołania, po uprawomocnieniu się decyzji? Działania organu podatkowego, krok po kroku.
- Skąd organ podatkowy może otrzymać informacje o zgonie podatnika?
- Kiedy przedawniają się zobowiązania podatkowe po zmarłym podatniku – w jaki sposób wyliczyć termin przedawnienia z uwzględnieniem zawieszenia biegu terminu przedawnienia? Omówienie na konkretnych przykładach.
- Co organ podatkowy może zrobić, aby nie dopuścić do przedawnienia zobowiązania zmarłego podatnika?
- Czy spadkobierców można obciążyć kosztami postępowania spadkowego, jeżeli to urząd wystąpi do sądu z takim wnioskiem?
- Co powinien zrobić wierzyciel, gdy dowiaduje się o śmierci zobowiązanego po wszczęciu postępowania egzekucyjnego?
- Czy po zawieszeniu postępowania egzekucyjnego należy wystawić na spadkobierców nowy tytuł wykonawczy czy kontynuować postępowanie na dotychczasowym TW wystawionym na zmarłego?
- Czy przepisy Ordynacji podatkowej o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości podatkowe znajdują zastosowanie do innych należności publicznoprawnych?

Uczestnicy szkolenia uzyskają w materiałach szkoleniowych m.in. wzory pism, postanowień, decyzji przydatnych w toku postępowania mającego na celu ustalenie spadkobierców.

I. Pierwsze działania organu podatkowego, zmierzające do wszczęcia postępowania podatkowego w przypadku powzięcia informacji, że podatnik/zobowiązany nie żyje:
• Kto ma obowiązek poinformować organ podatkowy o zgonie podatnika?
• Jakie działania należy podjąć po uzyskaniu informacji o śmierci podatnika w zależności od etapu sprawy: w trakcie wymiaru, po złożeniu deklaracji, po wysłaniu decyzji, po  doręczeniu decyzji, na etapie egzekucji administracyjnej?
• Co z bieżącym wymiarem podatku, gdy podatnik nie żyje? Czy decyzję na zmarłego można doręczyć członkowi rodziny, który ze zmarłym mieszkał i chce płacić podatek?
• Czy prawidłowym postępowaniem będzie opodatkowanie posiadacza samoistnego nieruchomości, w tym żądanie i przyjęcie od niego deklaracji np. na opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi czy informacji o nieruchomościach?
• Jak postąpić, gdy na kartotece zmarłego podatnika/zobowiązanego figuruje zaległość lub nadpłata? Czy zaległość może uregulować ktoś z rodziny? Czy nadpłatę można przeksięgować na konto członka rodziny? Czy należy/można zamknąć kartotekę zmarłego?
• Czy można orzec o odpowiedzialności podatkowej spadkobierców bez względu na to czy wydane zostało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?  
• Jak traktować wpłaty dokonywane za zmarłego przez inne osoby, np. członków rodziny?

II. Przebieg postępowania, mającego na celu ustalenie spadkobierców zmarłego podatnika:
• Kto w urzędzie gminy/miasta (wymiar czy księgowość) powinien zajmować się ustaleniem kręgu spadkobierców?
• Jak ustalić spadkobierców?
• W jaki sposób i skąd uzyskać informację czy postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone (do kogo kierować zapytanie)?
• Czy w przypadku, gdy postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone gmina musi zainicjować przeprowadzenie takiego postępowania? 
• Jakie przepisy stanowią podstawę do przeprowadzenia postępowania mającego na celu ustalenia spadkobierców?
• Jakie dokumenty należy złożyć w sądzie, aby przeprowadzić postępowanie spadkowe (właściwość sądu, reprezentacja przed sądem, czy pracownik organu podatkowego może uczestniczyć w sprawie sądowej i w jakim charakterze)?
• Jakie są koszty postępowania spadkowego ponoszone przez gminę? Co zrobić, aby gmina nie płaciła kosztów postępowania spadkowego?
• Czy spadkobierców można obciążyć kosztami postępowania spadkowego zainicjowanego przez gminę?

III. Postępowanie w sprawie wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika:
• Jak prawidłowo wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika (czy przed wydaniem decyzji należy wydać postanowienie o wszczęciu postępowania i wyznaczyć termin z art. 200 Ordynacji podatkowej)?
• Zakres odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców – czyli, który spadkobierca i za co odpowiada?
• Konstrukcja decyzji o odpowiedzialności spadkobierców.
• Doręczenie decyzji przenoszącej odpowiedzialność za zaległości zmarłego podatnika.
• Kiedy przedawnia się prawo do wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?
• Kiedy przedawnia się zobowiązanie podatkowe, wynikające z decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?
• Jak postąpić, gdy spadkobiercy, na których wydana została decyzja nie płacą? Czy i któremu spadkobiercy wysyłamy upomnienie? Czy wysyłając upomnienie na tę samą zaległość do kilku zobowiązanych, od każdego z nich musimy żądać kosztów upomnienia?
• Jak prawidłowo i na którego spadkobiercę wystawić tytuł wykonawczy? Czy przed wystawieniem tytułu wykonawczego musi być doręczone upomnienie?
• Czy można ustanowić spadkobiercy hipotekę (zastaw skarbowy) za długi zmarłego podatnika?
• Jak postąpić z nadpłatą pozostawioną przez zmarłego (komu i w jakiej kwocie należy zwrócić nadpłatę? Czy w sprawie nadpłaty zmarłego musi być wydana decyzja stwierdzająca nadpłatę? Czy nadpłata może być zaliczona na inne zaległości spadkobiercy?

IV. Dziedziczenie przez gminę:
• Kiedy gmina dziedziczy spadek po zmarłym?
• Czy i w jakim zakresie gmina odpowiada za zaległości pozostawione przez spadkodawcę?
• Czy gmina może odrzucić spadek?
• Jak należy rozumieć zapis art. 59 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej, że zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek nabycia spadku przez jednostkę samorządu terytorialnego, stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – ze skutkiem na dzień otwarcia spadku?
• Czy w przypadku odziedziczenia spadku przez gminę należy odpisać zaległy podatek z kartoteki zmarłego podatnika? Jaki dokument stanowi podstawę odpisu)?

V. Pytania, indywidualne konsultacje.

Pracownicy urzędów gmin/miast zajmujący się ustalaniem, poborem, ewidencją księgową i windykacją należności z tytułu podatków i opłat lokalnych. Zapraszamy do uczestnictwa w zajęciach także skarbników, pracowników wydziałów podatkowych, a także osoby nadzorujące i odpowiedzialne za likwidację zaległości i nadpłat publicznoprawnych.

Doświadczony szkoleniowiec i praktyk z zakresu procedur postępowania podatkowego, wymiaru podatków i opłat lokalnych, rachunkowości opłat za gospodarowanie odpadami lokalnymi, kontroli wewnętrznej, dochodów samorządowych, windykacji należności budżetowych, cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Przez wiele lat pełniła funkcje Dyrektora Wydziału Podatków i Opłat oraz Z-ca Dyrektora Wydziału Egzekucji Administracyjnej i Windykacji w jednym z największych urzędów miejskich, nadzorując wymiar, pobór, rachunkowość i egzekucję należności budżetowych. Autorka opracowań w czasopismach, np. Wspólnota, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych, Finanse Publiczne. Stały współpracownik FRDL.